Weerstandsvermogen en Risicobeheersing • Begroting 2018 Gemeente Bloemendaal

Selecteer een alinea

Inleiding

In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing wordt de robuustheid van de begroting weergegeven ofwel het vermogen om niet begrote kosten te kunnen dekken. Onder weerstandsvermogen wordt in algemene zin verstaan de mogelijkheid om tegenvallers op te vangen. Vanaf de begroting 2016 wordt de paragraaf opgesteld conform de door de gemeenteraad in juni 2015 vastgestelde nota weerstandsvermogen en risicobeheersing 2015. Tevens worden conform de BBV kengetallen opgenomen om de financiële positie van de gemeente te duiden.

Om een goed oordeel te kunnen geven over het weerstandsvermogen zijn twee elementen van belang:

A. Beschikbare weerstandscapaciteit
Dit zijn de middelen en mogelijkheden waarover een gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote risico's van materiële betekenis in financiële zin af te dekken. We onderscheiden incidentele en structurele weerstandscapaciteit. Voor Bloemendaal bedraagt de incidentele weerstandscapaciteit € 7,84 miljoen en de structurele weerstandscapaciteit € 1,72 miljoen. Deze worden nader toegelicht onder A.

B. Benodigde weerstandscapaciteit (de risico's)
Inventarisatie van de risico's die niet op een andere wijze zijn ondervangen en die een financieel gevolg kunnen hebben. Een risico is in dit verband een kans op het zich voordoen van een onvoorziene gebeurtenis met een nadelig gevolg. De risico's worden ingeschat op € € 1,81 miljoen incidenteel en € 0,12 miljoen structureel. Deze worden nader toegelicht onder B.

Ratio’s weerstandsvermogen

De onderstaande ratio’s kunnen worden beoordeeld met behulp van onderstaande normtabel.

Normtabel weerstandsvermogen
> 2,0	uitstekend
1,4 - 2,0	ruim voldoende
1,0 - 1,4	voldoende
< 1,0	onvoldoende

De ratio’s van het weerstandsvermogen worden als volgt berekend en zijn uitgesplitst in een ratio incidenteel weerstandsvermogen en een ratio structureel weerstandsvermogen:

Ratio incidenteel weerstandsvermogen
A. Beschikbare incidentele weerstandscapaciteit	€ 7.836.969
_______________________________________ =	____________	= 4,3
B. Benodigde incidentele weerstandscapaciteit	€ 1.812.200
Ratio incidenteel weerstandsvermogen inclusief niet vrij aanwendbaar	22,2
Benodigde bufferreserve (90% incidenteel weerstandsvermogen)	€ 1.630.980
Vereist niveau flexibele algemene reserve (3% begrotingstotaal)	VOLDOENDE

Zoals uit voorgaande blijkt heeft Bloemendaal voor het incidentele weerstandsvermogen een berekende ratio van 4,3 wat volgens de normtabel overeenkomt met een uitstekend weerstandsvermogen. Inclusief stille reserves niet vrij aanwendbaar, rekening houdend met objecten die nodig zijn voor de bedrijfsvoering, is de ratio indicatief 22,2. De bufferreserve dient 90% te bedragen van het benodigde incidenteel weerstandsvermogen en de flexibele algemene reserve dient tenminste 3% te bedragen van het begrotingstotaal.

Ratio structureel weerstandsvermogen
A. Beschikbare structurele weerstandscapaciteit	€ 1.722.603
_______________________________________ =	____________	= 14,4
B. Benodigde structurele weerstandscapaciteit	€ 120.000

De ratio structureel weerstandsvermogen is 14,4 en dus ook uitstekend.

A. De berekening van de beschikbare weerstandscapaciteit

De beschikbare weerstandscapaciteit van Bloemendaal bestaat uit het geheel van middelen dat de organisatie daadwerkelijk beschikbaar heeft om risico’s in financiële zin af te dekken. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt tussen incidentele en structurele weerstandscapaciteit.

Beschikbare incidentele weerstandscapaciteit
Bufferreserve	€ 1.751.751
Flexibele algemene reserve	€ 3.425.209
Reserve afbouw schulden	€ 2.660.009
Totaal incidentele weerstandscapaciteit:	€ 7.836.969

De incidentele weerstandscapaciteit is het vermogen om calamiteiten eenmalig op te vangen. Het zijn de direct aan te wenden middelen voor financiële tegenvallers, dit betreft de flexibele algemene reserve, de bufferreserve en de reserve afbouw schulden. Bestemmingsreserves rekenen we niet mee omdat de onttrekking uit deze reserves direct invloed heeft op de dekking van kosten in meerjarenperspectief. Ook worden de stille reserves buiten beschouwing gelaten. Indicatief is wel een ratio incidenteel weerstandsvermogen inclusief stille reserves opgenomen.

Beschikbare structurele weerstandscapaciteit
OZB woningen 5% boven macronorm	€ 380.503
Onvoorzien	€ 50.000
Ombuigingsruimte (3% beïnvloedbare lasten)	€ 1.292.100
Totaal:	€ 1.722.603

Structurele weerstandscapaciteit betreft de middelen die permanent (jaarlijks in meerjarenperspectief) ingezet kunnen worden om tegenvallers op te vangen. Conform de nota weerstandsvermogen en risicobeheersing is nu uitgegaan van een OZB-tarief 5% boven de macronorm en een ombuigingsruimte van 3% van de beïnvloedbare lasten. Ook is er sprake van een structurele post onvoorzien.

B. De berekening van de benodigde weerstandscapaciteit (de risico’s)

De berekening is conform de nota weerstandsvermogen en risicobeheersing 2015.

Een gemeente is vrij om zelf de uitgangspunten en systematiek vast te stellen hoe het weerstandsvermogen wordt berekend. De manier om hiermee om te gaan is vastgelegd in de nota weerstandsvermogen en risicobeheersing 2015 Gemeente Bloemendaal. De gehanteerde methode is normatief voor wat betreft risico’s in de klasse ‘laag’ en specifiek voor de risico’s in de klassen ‘gemiddeld‘ en ’hoog’. De klasse ‘laag’ omvat veel risico’s waarvan het niet doenlijk en zinvol is om voor elk risico apart een waardering in geld aan te geven. Daarom wordt voor alle kleine en onbekende risico’s samen 3% van de beïnvloedbare lasten genomen. Risico’s ‘midden’ en ‘hoog’ worden gewaardeerd in geld conform onderstaande systematiek. Bij risico’s uit de klasse ‘midden’ wordt rekening gehouden met 30% van de geschatte financiële gevolgen, bij risico’s ‘hoog’ is dat 60%. Voor risico’s uit de klassen ‘hoog’ en ‘midden’ wordt onderscheid gemaakt in structurele en incidentele risico’s.

Het overzicht van risico’s wordt jaarlijks geactualiseerd bij begroting en jaarrekening. De lijst kan worden beschouwd als een zo goed mogelijke inschatting op basis van de beschikbare informatie.

Onderstaand is een overzicht te zien van de risico’s die niet op een of andere manier zijn ondervangen (waar geen voorziening voor is gevormd of verzekering voor is aangegaan) en die een financieel gevolg kunnen hebben.

	Berekening benodigde weerstandscapaciteit (risico's)
		Maximaal			Incidenteel	Structureel
		risico	Kans	%	risico	risico
1	Tegenvallers bij uitvoering van de APPA.				PM
2	Grondexploitatie Vijverpark Overveen (vm. Marinehospitaalterrein)	€ 96.500	hoog		€ 96.500	€ 0
3	Grondexploitatie Haringbuys	€ 87.600	hoog		€ 87.600
4	Claim aannemer baggerwerkzaamheden	€ 320.000	midden	30%	€ 96.000
5	Afschaffing van precariobelasting op netwerken vanaf 2022 (ongeveer € 750.000)	PM				€ 0
6	Mogelijk is de gemeente btw verschuldigd over parkeren openbare weg. Er is een uitspraak gedaan in 2016 dat gemeenten 21 procent btw betalen over de parkeerinkomsten aan de openbare weg. Dat is een opmerkelijke uitspraak omdat het oordeel afwijkt van alle eerdere jurisprudentie en beleidsregels over dit thema. Er wordt beroep ingesteld.	€ 200.000	€ 0	60%		€ 120.000
7	Mogelijke ronde herverdeling gemeentefonds					PM
8	Open einde regelingen / decentralisatie taken Rijk (zoals WMO, WWB, leerlingenvervoer, Paswerk). Gezien de uitkomsten 2015 sociaal domein wordt het risico vooral opgevangen door de egalisatiereserve sociaal domein. Daarom geen sprake meer van structureel risico, incidenteel risico is verlaagd van € 300.000 naar € 150.000.	€ 150.000	hoog	60%	€ 90.000	€ 0
9	Explosievenopsporing. Mogelijk dienen hiervoor onverwachts substantiële kosten gemaakt te worden.	€ 500.000	midden	30%	€ 150.000
10	Weerstandsvermogen risico's laag en onbekend (3% van beïnvloedbare lasten)		laag		€ 1.292.100
	TOTAAL	€ 1.354.100			€ 1.812.200	€ 120.000

1. Tegenvallers bij uitvoering van de APPA
Omschrijving:	Tegenvallers bij uitvoering van de APPA.
Impact	P.M.
	APPA: Bij de daadwerkelijke pensionering van wethouders (na hun 65e) moet nog een bedrag worden nabetaald voor de actuariële ophoging van het wethouderspensioen. Om welk geldbedrag het gaat valt niet te zeggen. Verder bestaat het risico dat door (verdere) renteverlaging de gemeente moet bijstorten ivm de APPA-verplichtingen.

2. Grondexploitatie Park Tetterode (Marinehospitaal)
Omschrijving:	Grondexploitatie Vijverpark Overveen (vm. Marinehospitaalterrein)
Impact	€ 96.500
	De grondexploitatie is per balansdatum 31 december 2016 geliquideerd. Er zijn verplichtingen opgenomen voor de afrondende werkzaamheden. Resteert het risico voor claims planschade. Het bedrag is overgenomen uit de grondexploitatie.

3. Grondexploitatie Haringbuys
Omschrijving:	Grondexploitatie Haringbuys
Impact	€ 87.600
	De grondexploitatie is per balansdatum 31 december 2016 geliquideerd. Er zijn verplichtingen opgenomen voor de afrondende werkzaamheden. Er resteren risico’s voor claims planschade en gevolgen invoeren vennootschapsbelastingplicht. Voor de fiscale claim inzake dispuut met de fiscus over de BTW belaste levering van 6 kavels is een voorziening ad € 315.000 gevormd ter hoogte van het maximale bedrag aan naheffing verminderd met een correctie van de vooraftrek BTW en de reeds betaalde overdrachtsbelasting. Het bedrag is overgenomen uit de grondexploitatie.

4. Claim aannemer baggerwerkzaamheden
Omschrijving:	Claim aannemer baggerwerkzaamheden
Impact	Midden
	Mogelijk wordt de gemeente veroordeeld tot het voldoen van een claim van maximaal € 320.000

5. Afschaffing precariobelasting op netwerken vanaf 2022
Omschrijving:	Afschaffing van precariobelasting op netwerken vanaf 2022 (ongeveer € 750.000)
Impact	P.M.
	Op 21 februari 2017 heeft de Tweede Kamer ingestemd met het wetsvoorstel om precario op netwerken af te schaffen, daarbij is de overgangstermijn bij amendement verkort van 10 naar 5 jaar. De Eerste Kamer deed het wetsvoorstel op 21 maart 2017 als een hamerstuk af. Het wetsvoorstel gaat uit van afschaffing, maar geeft gemeenten nog vijf (dat was tien jaar) de mogelijkheid om precariobelasting te blijven heffen. Na afloop van deze termijn is precarioheffing op nutsnetwerken niet meer mogelijk. De overgangstermijn van 5 jaar geldt als overgangsmaatregel, er zijn verder geen flankerende maatregelen te verwachten.

5. Afschaffing precariobelasting op netwerken vanaf 2022

Omschrijving:

Afschaffing van precariobelasting op netwerken vanaf 2022 (ongeveer € 750.000)

Impact

P.M.

Op 21 februari 2017 heeft de Tweede Kamer ingestemd met het wetsvoorstel om precario op netwerken af te schaffen, daarbij is de overgangstermijn bij amendement verkort van 10 naar 5 jaar.

De Eerste Kamer deed het wetsvoorstel op 21 maart 2017 als een hamerstuk af. Het wetsvoorstel gaat uit van afschaffing, maar geeft gemeenten nog vijf (dat was tien jaar) de mogelijkheid om precariobelasting te blijven heffen. Na afloop van deze termijn is precarioheffing op nutsnetwerken niet meer mogelijk. De overgangstermijn van 5 jaar geldt als overgangsmaatregel, er zijn verder geen flankerende maatregelen te verwachten.

6. Mogelijk is de gemeente BTW verschuldigd voor parkeren op de openbare weg
Omschrijving:	Mogelijk is de gemeente BTW verschuldigd voor parkeren op de openbare weg.
Impact	Hoog, maximaal € 200.000
	Mogelijk is de gemeente btw verschuldigd over parkeren openbare weg. Er is een uitspraak gedaan in 2016 dat gemeenten 21 procent btw betalen over de parkeerinkomsten aan de openbare weg. Dat is een opmerkelijke uitspraak omdat het oordeel afwijkt van alle eerdere jurisprudentie en beleidsregels over dit thema. Er wordt beroep ingesteld.

7. Mogelijk nieuwe herverdeling van Gemeentefonds (onderhoud)
Omschrijving:	Mogelijk nieuwe ronde onderhoud/herverdeling Gemeentefonds en verruiming belastinggebied gemeenten
Impact	PM
	Mogelijk opnieuw herverdeeleffecten onderhoud gemeentefonds, verruiming van het belastinggebied van gemeenten kan leiden tot hogere korting op gemeentefonds.

8. Open einde regelingen / decentralisatie taken sociale domein
Omschrijving:	Open einde regelingen / decentralisatie taken Rijk.
Impact	Hoog
	Open einde regelingen / decentralisatie taken Rijk (zoals WMO, WWB, leerlingenvervoer, Paswerk). Gezien de uitkomsten 2015 sociaal domein wordt het risico vooral opgevangen door de egalisatiereserve sociaal domein. Daarom is er geen sprake meer van structureel risico. Verder is een het incidenteel risico van € 150.000 opgenomen.

8. Open einde regelingen / decentralisatie taken sociale domein

Omschrijving:

Open einde regelingen / decentralisatie taken Rijk.

Impact

Hoog

Open einde regelingen / decentralisatie taken Rijk (zoals WMO, WWB, leerlingenvervoer, Paswerk). Gezien de uitkomsten 2015 sociaal domein wordt het risico vooral opgevangen door de egalisatiereserve sociaal domein. Daarom is er geen sprake meer van structureel risico. Verder is een het incidenteel risico van

€ 150.000 opgenomen.

9. Explosievenopsporing
Omschrijving:	Mogelijk zijn incidenteel extra middelen nodig voor explosievenopsporing en -opruiming.
Impact	Midden
	Het berekende risico is € 150.000.

10. Risico's laag en onbekend
Omschrijving:	Conform de nota weerstandsvermogen en risicobeheersing 2015 wordt voor risico's laag en onbekend 3% van de beïnvloedbare lasten berekend.
Impact	Laag
	Weerstandsvermogen risico's laag en onbekend (3% van beïnvloedbare lasten)

C. Kengetallen

Vanaf de begroting 2016 is het verplicht om vijf kengetallen over de financiële positie op te nemen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. De kengetallen beogen (in samenhang met elkaar) een goed beeld te geven van de financiële positie, en zijn dus van betekenis voor de weerbaarheid en wendbaarheid van de gemeente. De kengetallen zijn bovendien vergelijkbaar met andere gemeenten.

Kengetallen	Jaarrekening 2016	Begr 2017	Begr 2018	Begr 2019	Begr 2020	Begr 2021	Normering raad
Netto schuldquote	59,61%	52,11%	66,56%	63,57%	57,70%	52,36%	Lager dan 90%
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen	59,61%	52,11%	66,08%	63,10%	57,24%	51,91%	Lager dan 90%
Solvabiliteitsratio	38,41%	33,90%	37,62%	39,43%	40,65%	41,70%	Hoger dan 50%
Structurele exploitatieruimte	4,06%	0,03%	0,51%	-0,82%	-1,18%	-1,43%	Hoger dan 0%
Grondexploitatie	0,00%	6,95%	0,00%	0,00%	0,00%	0,00%	Lager dan 20%
Belastingcapaciteit / woonlasten	161,79%	158,43%	171,22%	171,22%	171,22%	171,22%	Hoger dan 105%

De financiële positie van de Gemeente Bloemendaal is redelijk tot goed. De afgelopen jaren is de schuldquote opgelopen en solvabiliteit gedaald. Door het afsluiten van de grondexploitaties is het percentage grondexploitatie gedaald naar nihil, waardoor de kwetsbaarheid van de gemeente is verminderd. Indien de komende jaren de schuld kleiner wordt en de solvabiliteit verbeterd, zou dat de weerbaarheid en flexibiliteit van de begroting ten goede komen.